مطالعات منطقه ای از کهن ترین دانش هایی است که از ابتدای تاریخ تاکنون با بشر بوده و کمتر برهه ای از زمان را می توان سراغ گرفت که مطالعه درباره ویژگی های منطقه و مردمی خاص وجود نداشته باشد. به عنوان نمونه، در کتاب های مقدس که از قدیمی ترین اسناد موجود تاریخ بشر قلمداد می گردند، داستان ها و روایت های مختلفی از ملت ها و نحله های مختلف با توجه به محدودۀ جغرافیایی خاص و ویژگی های رفتاری آنها وجود دارد؛ اما باید گفت که مطالعات منطقه ای به عنوان یک رشته مستقل دانشگاهی كه در پی شناخت و بررسی اختصاصی یك منطقه از مناطق دنیا و متمركز نمودن مطالعات در آن است، ریشه در تحولات مربوط به جنگ جهانی دوم دارد. تبدیل آمریکا به یک ابر قدرت نیز لزوم شناخت مناطق مختلف دنیا را برای حفظ و توسعه قدرت، مطرح ساخت و در چنین فضایی بود که رشته روابط بین الملل قدرت گرفت و پس از آن، مطالعات منطقه ای به عنوان رشته ای کم و بیش مستقل مطرح شد. غالب مراکز تحقیقاتی و مطالعاتی منطقه ای نظیر مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه هاروارد، مرکز مطالعات خاور نزدیک دانشگاه پرینستون و مرکز مطالعات خاورمیانه دانشگاه کالیفرنیا محصول این دوران اند. البته، گسترش مطالعات منطقه ای در پی جنگ جهانی دوم، منحصر به دانشگاه‌های آمریکا نیست؛ از اواخر دهه 1950 به بعد، رشته مطالعات منطقه ای در دانشگاه‌های کشورهای دیگر نیز رونق می گیرد.

هر چند که در انگلستان از 1916 با تحرک دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی، مطالعات منطقه ای به شکل علمی دایر می گردد؛ ولی در عمل، بعد از جنگ جهانی دوم است كه رشته مطالعات منطقه‌ای به عنوان رشته‌ای مستقل مطرح شد و بر تنوع این رشته افزوده  گردید. شایان ذكر است كه پس از جنگ جهانی دوم، عمده توجه دانشگاه‌های آمریكا به رشته مطالعات خاورمیانه ـ یكی از گرایش‌های مهم رشته مطالعات منطقه‌ای ـ معطوف گردید. از این رو، معتبرترین و قدیمی‌ترین مراكز دانشگاهی جهان درخصوص رشته مطالعات خاورمیانه در دانشگاه‌های آمریكا مستقر هستند. در دهه 1970، رقابت های آمریکا و شوروی سابق، مطالعات منطقه ای را توسعه بخشید. در این دوران، شاهد رشد روز افزون مطالعات آمریکاشناسی و روس  شناسی در دانشگاه‌های آمریكا و اروپایی هستیم. پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اواخر دهه 1970 و تحولات اروپای شرقی در اواخر دهه 1980، موجب توجه بیشتری به این رشته گردید. پایان جنگ سرد، موجب تحول این رشته گردید. این تحول از یک سو، رشته مطالعات منطقه ای را از رقابت سنتی دوران جنگ سرد خارج کرده و از سوی دیگر، مفاهیم جدیدی را وارد رشته مطالعات منطقه‌ای در دانشگاه‌های جهان نموده است. با فروپاشی شوروی سابق، رشته مطالعات آسیای مركزی و قفقاز (شناخت مسائل گوناگون جمهوری‌های بازمانده از فروپاشی شوروی سابق) از جمله گرایش‌های مهم از رشته مزبور در دانشگاه‌های اروپایی، آمریكایی و آسیایی است. همچنین وجود منابع عظیم نفت و گاز در خاورمیانه، حادثه 11 سپتامبر، جنبش‌های متعدد اسلامی در منطقه خاورمیانه و تاثیر آن بر دنیای غرب، مناقشه حل نشده اعراب ـ اسراییل و مسائل بی‌شمار دیگر موجب توجه بیش از پیش مراكز مطالعاتی دانشگاه‌های جهان به ویژه مراكز مطالعاتی دانشگاه‌های آمریكایی و اروپایی به رشته مطالعات خاورمیانه شده است. در این ارتباط، لازم به ذكر است كه یوریس فون لوهازن در كتاب «امپراطوری‌ها و قدرت: ژئوپلتیك امروزین» خاورمیانه را مركز دنیای قدیم می‌داند. منطقه‌ای كه در دل آن خلیج فارس جای دارد و به منزله «مركز مركز» شناخته می‌شود. در این ارتباط، لوهازن معتقد است هرگونه آشفتگی که بر اثر عوامل بیرونی در منطقه خلیج فارس پدید آید، پیامدهایی برای مناطق دیگر به ویژه اروپا خواهد داشت. از دیدگاه او، هر قدرتی که در منطقه خلیج فارس مستقر شود، بر اروپا و ژاپن، بیشتر بر پایه نفت، می تواند فشار آورد. یکی از بخش های بسیار مهم منطقه خاورمیانه، خلیج فارس می باشد که در معادلات سیاسی ـ امنیتی بین المللی به دو جهت دارای اهمیت فوق العاده ای می باشد. نخست، تعاملات دولت های این منطقه که به ویژه سه کشور ایران، عراق و عربستان به عنوان هستۀ اصلی جهان اسلام مطرح هستند و دیگر آنکه، جایگاه این منطقه از نظر انرژی در جهان. بنابراین، با توجه به اهمیت منطقه‌ خاورمیانه از میان مناطق مختلف دنیا، منطقه مزبور یكی از گرایش‌های اصلی رشته مطالعات منطقه‌ای در دانشگاه‌های جهان به ویژه دانشگاه‌های اروپایی و آمریكا است.

در حالی كه، علی رغم قرار گرفتن ایران در منطقه‌ای بسیار حساس و همسایگی آن با چهار منطقه شبه قاره هند، خلیج فارس، شرق دنیای عرب، شرق مدیترانه و آسیای مرکزی و قفقاز، رشته مطالعات منطقه ای در محافل دانشگاهی و علمی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به طور كلی، دشواری‌های پیش روی رشته مطالعات منطقه‌ای در دانشگاه‌های ایران بدین قرار است: 1) با وجود سنت طولانی تدریس علوم سیاسی در ایران، در چند سال گذشته است که مطالعات منطقه ای به عنوان رشته ای مستقل در دانشگاه های ایران دایر شده است. پیش از راه اندازی مطالعات منطقه ای به عنوان رشته ای مستقل، برخی از دروس رشتۀ مزبور در قالب درس های محدودی با عنوان «سیاست و حکومت در خاورمیانه»، «سیاست و حکومت در اروپای غربی» و نظایر آن در دوره های کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس می شد. از این رو، به دلیل سابقه كوتاه رشته مزبور در ایران، تعداد متخصصان هر منطقه كافی نیست؛ 2) مطالعات منطقه‌ای به عنوان یك رشته مستقل دانشگاهی دارای گرایش‌های متعددی شامل مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا، مطالعات اوراسیا، روسیه و اروپای شرقی، مطالعات اروپا، مطالعات آمریكای لاتین، مطالعات استرالیایی و نیوزیلندی، مطالعات آسیایی، مطالعات آمریكا و مطالعات آفریقا است. اغلب دانشگاه‌های آمریكایی و اروپایی در حوزه علوم انسانی، اكثر گرایش‌‌های فوق‌الذكر را در برنامه مطالعاتی خود در دوره‌های كارشناسی ارشد و دكتری جای داده‌اند؛ در حالی كه، در حال حاضر در دانشگاه‌های معتبر ایران ما شاهد راه‌ اندازی برخی از گرایش‌های فوق الذكر هستیم. به عنوان نمونه، در دانشگاه شهید بهشتی گرایش مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا و در دانشگاه علامه طباطبایی گرایش مطالعات خاورمیانه. البته شایان ذكر است دانشكده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 4 گرایش تخصصی مطالعات منطقه‌ای را در دوره كارشناسی ارشد در چند سال گذشته دایر نموده است. این گرایش‌ها عبارتند از: مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا، مطالعات آسیای مركزی و قفقاز، مطالعات اروپا و مطالعات آمریكای شمالی. 3) از آنجایی‌ كه در چند سال گذشته است كه رشته مطالعات منطقه‌ای در دانشگاه‌های ایران دایر شده است، ما هنوز تا تولید متون جامعی به عنوان ادبیات مطالعات منطقه‌ای فاصله داریم. بنابراین، ارتقای كیفی پژوهش و آموزش در راستای تولید متون دانشگاهی درخصوص مسائل گوناگون مناطق ضروری است. 3) تعداد پژوهشگرانی كه تخصص لازم بر مسائل گوناگون مناطق متعدد داشته باشند، كافی نیست. بنابراین، ضروری است كه ما در درجه نخست در راستای پرورش متخصصان بیشتر مربوط به گرایش‌های گوناگون رشته مطالعات منطقه‌ای تلاش كنیم.

سرانجام آنكه، لازم به ذكر است كه در سند چشم انداز، تبدیل ایران به قدرت درجه اول در منطقه جنوب غربی آسیا اشاره شده است. این امر نیازمند شناخت دقیق و عمیق كشورهای مناطق متعدد به ویژه جوامع منطقه خاورمیانه و بازیگران فعال در آن است. بنابراین، توجه بیشتر به رشته مطالعات منطقه‌ای، پژوهش در این حوزه و ارتقای ساختار آموزشی رشته مزبور اهمیت بسیار دارد. در این راستا است كه دانشگاه تهران توجه دوچندانی به این رشته نموده است. به همین دلیل، دانشگاه مزبور به عنوان اولین دانشگاه كشور نخستین آزمون دكترای دو گرایش مطالعات آسیای مركزی و قفقاز و مطالعات خاورمیانه و شمال آفریقا را در اسفند ماه 1388 برگزار نمود.

انجام پایان نامه,انجام پایان نامه حقوق,انجام پایان نامه علوم سیاسی,انجام پایان نامه مدیریت,انجام پایان نامه مدیریت بازرگانی,انجام پایان نامه ارتباطات,انجام پایان نامه دکترای حقوق,انجام پایان نامه دکترای علوم سیاسی,انجام پایان نامه تاریخ,انجام پایان نامه روابط بین الملل,انجام پایان نامه مدیریت اجرایی,انجام پایان نامه روان شناسی,انجام پایان نامه مهندسی,انجام پایان نامه مهندسی صنایع,انجام مقالات,انجام پایان نامه رشته های فنی,انجام پایان نامه حقوق جزا,انجام پایان نامه حقوق بین الملل,انجام پایان نامه اقتصاد,انجام مقاله,انجام پایان نامه مدیریت مالی,انجام پایان نامه مهندسی کشاورزی

http://www.sepehrdaneshco.com

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: